Gelir Vergisi Kanunu’na göre, bir kazancın arızi olarak kabul edilmesi için süreklilik arz etmemesi ve ticari organizasyona bağlı olmadan elde edilmesi gerekir. Ancak her elde edilen kazanç bu kapsama girmez. Bu yazıda hangi kazançların arızi kazanç kapsamında değerlendirilmediğini, yani arızi kazanç sayılmadığını detaylı biçimde inceleyeceğiz.
Arızi Kazanç Nedir?
Arızi kazançlar, kişilerin devamlı bir meslek haline getirmeden ve ticari organizasyon kurmadan elde ettikleri geçici nitelikli kazançlardır. Bu kazançlar genellikle bir defaya mahsus yapılan işler sonucu ortaya çıkar ve vergiye tabi tutulur.
Ticari Faaliyet Sonucu Elde Edilen Kazançlar Arızi Kazanç Değildir
Ticari kazançlar, gelir elde etme amacıyla yapılan ve süreklilik gösteren faaliyetler sonucu doğar. Bu tür kazançlar Gelir Vergisi Kanunu’na göre ticari kazanç kapsamında değerlendirilir ve arızi kazanç olarak nitelendirilmez.
Düzenli Mal Alım Satımı
Kişinin yıl boyunca devamlı olarak mal alıp satması ticari faaliyet olarak değerlendirilir. Bu nedenle elde edilen gelir arızi değil, ticari kazançtır.
Hizmet Sağlama Faaliyetleri
Belirli bir beceri ya da uzmanlıkla, düzenli şekilde sağlanan hizmetler sonucu kazanılan gelirler ticari faaliyet sayılır ve arızi kazanç olarak görülmez.
Serbest Meslek Faaliyetlerinden Elde Edilen Gelirler Arızi Sayılmaz
Kendi adına ve hesabına yapılan mesleki faaliyetlerden elde edilen kazançlar, serbest meslek kazancı olarak değerlendirilir. Bu kazançlar süreklilik göstermese bile serbest meslek faaliyeti kapsamında kabul edilir.
Tek Seferlik Danışmanlık Hizmetleri
Bir uzman tarafından verilen tek seferlik danışmanlık hizmetleri dahi mesleki bilgiye dayandığı için serbest meslek kazancı olarak değerlendirilir.
Bağımsız Meslek Faaliyetleri
Avukat, doktor, mali müşavir gibi meslek mensuplarının kendi adlarına sundukları hizmetlerden elde ettikleri gelirler arızi değil, serbest meslek kazancıdır.
Gayrimenkul Sermaye İratları Arızi Kazanç Sayılmaz
Taşınmazların kiraya verilmesi sonucu elde edilen gelirler gayrimenkul sermaye iradı olarak kabul edilir. Bu gelirler devamlılık arz etmese de arızi kazanç kapsamında değerlendirilmez.
Konut veya İşyeri Kiraları
Ev ya da işyeri kiraya verilerek elde edilen gelirler, Gayrimenkul Sermaye İradı başlığı altında vergilendirilir ve bu gelirler arızi kazanç sayılmaz.
Kira Geliri Beyan Edilmelidir
Gayrimenkulden elde edilen gelir belirli sınırları aştığında beyan edilmesi zorunludur. Bu durum arızi gelirden farklı bir vergi yükümlülüğü doğurur.
Menkul Sermaye İratları Arızi Değildir
Hisse senedi, tahvil, mevduat faizi gibi yatırım araçlarından elde edilen kazançlar menkul sermaye iradı olarak tanımlanır ve bunlar arızi kazanç kapsamında yer almaz.
Faiz Gelirleri
Bankada bulunan mevduat hesaplarından elde edilen faiz gelirleri, sürekli ve yatırım amaçlı olduğu için menkul sermaye iradı sayılır.
Temettü Kazançları
Şirket ortaklıklarından elde edilen kâr payları da yatırım sonucu doğan gelirlerdir ve arızi kazanç sınıfına girmez.
Miras ve Bağış Yoluyla Elde Edilen Kazançlar Arızi Değildir
Kişilerin miras ya da bağış yoluyla elde ettikleri mal ve gelirler arızi kazanç kapsamında değerlendirilmez. Bu tür kazançlar veraset ve intikal vergisine tabi tutulur.
Miras Geliri
Bir kişinin ölümünden sonra varislerine kalan mal varlığı, yasal veraset süreciyle intikal eder ve arızi gelir sınıfında değerlendirilmez.
Karşılıksız Bağışlar
Herhangi bir karşılık beklenmeden yapılan bağışlar da arızi kazanç değildir ve farklı bir vergilendirme rejimine tabidir.
Şans Oyunları ve Yarışma Ödülleri Arızi Kazanç Kapsamına Girmez
Her ne kadar süreksiz gibi görünse de şans oyunları ve yarışmalardan elde edilen kazançlar özel vergisel düzenlemelere tabi olduğu için arızi kazanç olarak değerlendirilmez.
Piyango ve Çekiliş Gelirleri
Milli Piyango veya diğer yasal çekilişlerden kazanılan ödüller, Vergi Usul Kanunu’nda belirtilen şekilde vergilendirilir ve arızi kazanç olarak görülmez.
Yarışma Ödülleri
Bir bilgi yarışması veya yetenek yarışmasından kazanılan para ya da hediyeler, doğrudan vergiye tabi tutularak farklı bir kazanç türü olarak sınıflandırılır.
Hangi Kazançlar Arızi Kazanç Kapsamına Girer?
Arızi kazanç sayılabilmesi için kazancın tek seferlik, sürekli olmayan, ticari ve mesleki faaliyet dışında kalan bir gelir olması gerekir. Bu şartlara uymayan gelirler, farklı kazanç türlerine dahil edilerek vergilendirilir.
Tek Seferlik Gayrimenkul Satışı
Bir kişinin kendi adına sahip olduğu taşınmazı nadiren satışa çıkarması durumunda elde edilen kazanç, şartlara bağlı olarak arızi kazanç olabilir.
Mirasla Gelen Taşınmaz Satışı
Miras yoluyla elde edilen bir taşınmazın satılması durumunda satış kazancı belli koşullarda arızi kazanç kapsamında değerlendirilebilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Aşağıda “Hangi Kazançlar Arızi Kazanç Değildir?” ile ilgili sıkça sorulan sorular ve yanıtları yer almaktadır:
Ticaret Yapmadan Elde Edilen Kazançlar Arızi Sayılır mı?
Ticaret yapılmaksızın elde edilen ve süreklilik göstermeyen kazançlar genellikle arızi kabul edilir ancak bu kazançların niteliği detaylıca incelenmelidir.
Tek Seferlik Hizmet Verilirse Arızi Kazanç Sayılır mı?
Tek seferlik de olsa bir meslek faaliyeti kapsamında sunulan hizmetler serbest meslek kazancı sayılır ve arızi kazanç olarak değerlendirilmez.
Hisse Senedi Satışından Elde Edilen Kazançlar Arızi midir?
Hisse senedi satışından elde edilen kazançlar menkul sermaye iradı kapsamında değerlendirilir ve arızi kazanç değildir.
Kira Geliri Arızi Kazanç Sayılır mı?
Kira gelirleri düzenli olarak elde edildiği ve gayrimenkul sermaye iradı olarak sınıflandırıldığı için arızi kazanç değildir.
Bağış Alınırsa Bu Arızi Kazanç Olur mu?
Bağışlar karşılıksızdır ve veraset-intikal vergisine tabi tutulur, bu nedenle arızi kazanç olarak değerlendirilmez.
Şans Oyunu Kazançları Arızi Kazanç mıdır?
Şans oyunları kazançları arızi gelir kapsamında yer almaz çünkü özel vergi düzenlemelerine tabidir.
Miras Yoluyla Elde Edilen Mal Satıldığında Arızi Kazanç Oluşur mu?
Miras yoluyla alınan malın satışı tek seferlikse arızi kazanç olarak değerlendirilebilir ancak koşullara dikkat edilmelidir.
Kaynak: https://www.sanayihaberi.com/
